BURSA KÜLLİYELERİ
Bursa'da Osmanlı padişahları tarafından yaptırılmış külliyeler olduğü gibi Osmanlı döneminin önemli ve önde gelen isimleri adına yapılmış/yaptırılmış külliyeler de bulunmaktadır. Külliye kökeni Arapça olan bir kelimedir. Osmanlı padişahları ve kimi devlet erkanından üst düzey kişiler şehirlere katkı sağlamak amacıyla külliyeler inşa ettirmişlerdir. Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanmış Türkçe sözlükte külliye şu şekilde ifade edilmektedir. "Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuş medrese, imaret, sebil, kitaplık, hastane vb. yapıların bütünü." Bu tanımdan yola çıkarak şunu söyleyebiliriz: Bursa'da bu şekilde yapılmış birçok külliye yapısı bulunmaktadır. Meşhur olan bu külliyeler ise külliye adıyla değil çoğunlukla tek tek yapılar olarak ifade edilmiş ve o şekilde ayrı ayrı tanınmışlardır. Bu sebeple burada sadece külliyelerin isimleri ve külliye sınırlarına dahil yapıların isimleri belirtilmiştir. Kaynak: Bilal Çağatay Erentürk, Bursa Gezi Rehberi; Bursa, Cumalıkızık, Mudanya, Tirilye, Gölyazı, Ozan Yayınları, 2018
Bursa'da bulunan külliyeler: Orhan Gazi Külliyesi, Sultan 1. Murad (Hüdâvendigar) Külliyesi, Yıldırım Bayezid Külliyesi, Yeşil (Çelebi Mehmed) Külliyesi, Muradiye (Sultan 2. Murad Külliyesi), Emir Sultan Külliyesi, Hamza Bey Külliyesi.
ORHAN GAZİ KÜLLİYESİ
Osman Gazi'nin oğlu Bursa fatihi Orhan Gazi tarafından inşa ettirilmiştir. Orhan Gazi adına yapılmış olan bu külliyenin yapıları dağınık bir alanda inşa edilmiştir. Kendi adını taşıyan Orhan Camisi Koza Hanı yanında bulunurken türbesi ve hanı farklı noktalarda inşa edilmiştir. Orhan Gazi Türbesi Tophane Parkı'nda babası Osman Gazi Türbesi yanındadır.
SULTAN 1. MURAD (HÜDAVENDİGAR) KÜLLİYESİ
Günümüzde Çekirge olarak ifade edilen semt içerisinde Bursa Ovası'nı yukarıdan gören bir alanda inşa edilmiştir. Külliyeyi meydana getiren yapılardan birçoğu günümüze ulaşmıştır. Külliyenin yapıları şu şekilde sıralanabilir: Hüdâvendigar Camisi, Hüdâvendigar Medresesi, Hüdâvendigar İmareti, Hüdâvendigar Türbesi, Gir-Çık Hamamı, Hüdâvendigar Çeşmesi.
SULTAN 1. BAYEZİD (YILDIRIM) KÜLLİYESİ
Kendi adıyla anılan Yıldırım ilçesinde Yıldırım semtindedir. Külliyeyi Yıldırım Bayezid inşa ettirmiştir. Külliyeyi meydana getiren yapılardan günümüze ulaşanlar: Yıldırım Camisi, Yıldırım Medresesi, Yıldırım Hamamı, Yıldırım Darüşşifası, Yıldırım Bayezid Türbesi.
YEŞİL KÜLLİYE (ÇELEBİ MEHMED KÜLLİYESİ)
Bursa'da gezilmesi gerekenler listemizde yer alan Yeşil Külliye kendi adıyla anılan Yeşil semtindedir. Külliyeyi Sultan 1. Mehmed yaptırmıştır. Külliye yapısı çeşitli yapılarla meydana getirilmiştir. Külliyeyi meydana getiren yapıları şu şekilde sıralayabiliriz: Yeşil Cami, Yeşil Türbe, Yeşil Medrese, Yeşil Hamamı, Yeşil İmareti.
MURADİYE (SULTAN 2. MURAD) KÜLLİYESİ
Bursa'da bir Osmanlı padişahı tarafından yaptırılmış olan son külliyedir. Külliye bulunduğu mahalleye de adını vermiştir. Külliyeyi meydana getiren yapılar şunlardır: Muradiye Camisi, medrese, imaret, türbeler.
EMİR SULTAN KÜLLİYESİ
Emir Sultan'ın eşi ve ayrıca Yıldırım Bayezid'in kızı olan Fatma Sultan tarafından Emir Sultan adına yaptırılmıştır. Külliye yapılarından olan cami ve türbe aynı avluya bakmaktadır. Ayrıca yapının hamam ve çeşmeleri de günümüze ulaşmıştır. Bu külliyenin tarihi mezarlığı da günümüzde halen kullanılmaktadır.